خدمات فنی و آتش نشانی

تاریخچه ایجاد آتش نشانی و ایستگاه های آتش نشانی

مختصری درمورد تاریخچه ایجاد آتشنشانی توضیح خواهیم داد و هدف از شکل گیری ایستگاه آتشنشانی هم گریزی خواهیم داشت

از زمانی که در کره زمین و توسط انسان های نخستین آتش شناخته شد در اوایل به منظور جهت پخت و پز گوشت های شکار شده و تهیه غذای های گرم از اتش استفاده میشده و به مرورو پیشرفت زمان  و با ایجاد احساس خطرات مختلف برای مقابله با خطرات موجود و نیاز به محافظت از جان و اموال خودشون ملموس بوده از این رو از آتش برای تولید سلاح مثل نیزه ها و چاقو ها و یا سلاح های دیگه استفاده میشده است.

با پیشرفت زندگی ها نیاز بیشتر به اتش محسوس شد و این امر سبب شد آتشسوزی های گسترده و مختلفی ایجاد و باعث خسارت های جبران ناپذیری مثل فوت انسان ها و تخریب منازل شود.

 با وجود شواهدی مبتنی بر شکل گیری گروه‌هایی به منظور اطفاء حریق در مصر باستان دیده شده است اما طبق سند های ثبت شده در فواصل تاریخ، نخستین جایی که عده‌ای برای مبارزه با آتش گردهم اومدن روم باستان بود. آگوستوس نخستین امپراتور روم و بنیانگذار موئسس امپراتوری روم در سال 6 میلادی با استفاده از بردگان و انسان های مختلف، گروهی را به نام ویگیلس (Vigiles) جهت مقابله با حوادث آتش سوزی تشکیل داد که وظیفه چرخ زنی در سطح شهر‌ و خاموش کردن آتش را بر عهده داشتند. در آن دوران آتش سوزی‌های متعددی رم را تخریب کرد که مهم‌ترین و بارزترین آن‌ها آتش سوزی سال 64 پس از میلاد بود. این آتش سوزی طبق گفته مورخان و منتقدان چیزی در حدود دو سوم بلکه بیشتر رم را از تخریب کرده است.

اما در قرون وسطی پس از سرنگونی و فرو پاشی امپراتوری روم و کم شدن شهر نشینی در اروپا، پیشرفت با اهمیتی در پیشگیری و مقابله با آتش تا قرن دوازدهم میلادی حاصل نشد. در سال 1189 در شهر لندن قانونی به تصویب رسید که مطابق آن میبایست در تمامی خانه‌ها سطل آب درزمان حادثه و حریق وجود داشته باشد. سال 1547 در آلمان نخستین پمپ‌های دستی آتش نشانی طراحی و ساخته شد و در اختیار اتشنشان ها قرار گرفت و این پمپ‌ها به آتش نشانان این امکان را می‌داد که با فشار بیشتر آب، آتش را سریع‌تر خاموش مهار کنند تا از گستردگی آتش جلوگیری کنند

آتش نشانی در اروپا

تا قرن هفدهم کاملاً ابتدایی و کم اهمیت بود. لندن در طی سال‌های 798، 982، 989، 1212 و مهم‌تر از همه در سال 1666 متحمل آتش‌سوزی‌های بزرگی شد. آتش سوزی وحشتناک سال 1666 در یک نانوایی در پودینگ لین  (pudding lane) آغاز و حدود 5 کیلومتر مربع گسترش یافت. این آتش سوزی را که ده‌ها هزار نفر را در لندن بی‌خانمان کرد، نقطه عطفی برای شروع تحولات آتش نشانی در اروپا شد؛ چرا که با احساس خطر بیشتر در عموم مردم و ایجاد نا امنی های مختلف سبب شد تا پیشرفتی قابل توجهی در زمینه پیشگیری و مقابله با حریق در قرن هفدهم میلادی ایجاد شود.

پس از واقعه سال 1666 شرکت‌های بیمه که وجود داشتند سازمان‌های آتش نشانی خصوصی را به استخدام خود در آوردند تا از اموال مشتریان خود محافظت کنند و روند توسعه تجهیزات آتش نشانی نیز به شکل چشم‌گیری افزایش یافت. پمپ‌های دستی توسط هانس هاوتش (Hans Hautsch) بهبود پیداکرد و شیلنگ‌های انعطاف‌پذیری جهت افزایش برد پمپ‌ها به آن اضافه شد. در سال 1672 جان ون در هایدن (Jan Van der heyden)، هنرمند و مخترع هلندی شیلنگی ساخته شده از چرم انعطاف پذیر را که در هر 15 متر توسط اتصالات برنجی جفت می‌شد، جهت استفاده از پمپ‌های آتش نشانی طراحی کرد. اختراع اولین شیلنگ آتش نشانی به صورت مدرن، یکی از گام‌های مهم در زمینه پیشرفت روش‌های اطفاء حریق به حساب می‌آید.

نخستین ایستگاه های آتش نشانی‌ مدرن در اوایل قرن هجدهم در فرانسه ایجاد شدند. فردی به نام فرانسوا دو موریه دو پریه که به اختراع یان ون در هایدن علاقه‌مند بود، توانست لوئی چهاردهم را متقاعد کند که انحصار فروش پمپ‌های قابل حمل آتش نشانی را در سراسر پادشاهی فرانسه به او واگذار کند. او 12 پمپ را به شهر پاریس اهدا کرد و اینگونه اولین آتش نشانی پاریس با نام شرکت نگهبانان پمپ در سال 1716 احداث شد.

اولین ماشین آتش نشانی توسط جان لوفتینگ انگلیسی اختراع شد و پس از آن ریچارد نیوشام در برکشایر با اختراع یک موتور بهبود یافته در سال 1721 توانست بر بازار ماشین‌های آتش نشانی در بریتانیا مسلط شود. ماشین طراحی شده توسط نیوشام شامل پمپ‌هایی دستی بود که بر روی یک شاسی چوبی سوار شده بودند و توانایی حمل 640 لیتر آب را داشتند. برای هدایت این ماشین از تیم‌های 4 تا 12 نفره استفاده می‌شد و حداقل دو نفر از آنان وظیفه چرخاندن دسته‌های پمپ را داشتند تا به ان را به کار بیاندازند.

11 مارس 1733 دولت فرانسه تصمیم گرفت که خدمات آتش نشانی‌ها رایگان باشد. تا قبل از آن مردم برای جلوگیری از پرداخت هزینه، تا آخرین لحظه برای خبر کردن آتش نشانان صبر می‌کردند و زمانی که آن‌ها وارد عمل می‌شدند، دیگر کار از کار گذشته بود. از سال 1750 به بعد آتش نشانی‌های فرانسه به واحد‌های شبه نظامی تبدیل شده و یونیفرم مخصوص به خود را پوشیدند و با گذشت زمان سایر لوازم مانند کلاه و دستکش ایمنی کفش ایمنی و سایر تجهیزات به تجهیزات آن‌ها اضافه شد.

تاریخچه آتش نشانی در آمریکا

اولین قانون برای مقابله با حوادث آتش سوزی در ایالات متحده، سال 1631 به وسیله فرماندار بوستون اعمال شد. جان وینتروپ استفاده از دودکش‌های چوبی و سقف‌های کاهگلی را ممنوع اعلام کرد. در سال 1648 فرماندار نیو آمستردام چهار مرد را به عنوان نگهبانان آتش نشانی منصوب کرد تا دودکش‌ها را بررسی کرده و متخلفین را جریمه کنند.

مهم‌ترین اقدامی که کمک شایانی به توسعه آتش نشانی در آمریکا کرد توسط بنجامین فرانکلین در سال 1736 صورت گرفت. فرانکلین اولین سازمان آتش نشانی داوطلبانه در فیلادلفیا را تأسیس کرد. علاوه بر پیشرفت در طراحی پمپ‌ها مسئله حرکت ماشین‌های آتش نشانی نیز مطرح بود. حرکت ماشین‌های آتش نشانی ابتدا توسط خود آتش نشان‌ها انجام می‌شد و سپس اسب‌ها جایگزین نیروی انسانی شدند. استفاده از اسب سه مشکل جدی را به وجود می‌آورد:

• مهار اسب‌ها و جلوگیری از رم کردن آنان در شرایط اضطراری حادثه، کاری سخت و دشوار بود.
• بیماری‌های متعدد میان آن‌ها و عدم توسعه علم دامپزشکی در آن زمان باعث به وجود آمدن مشکلات بهداشتی فراوانی می‌شد.
• توانایی محدود اسب‌ها برای کشیدن ماشین آتش نشانی باعث می‌شد، ماشین‌هایی که از اسب استفاده می‌کردند، عملاً در آتش سوزی‌های گسترده کاری از پیش نبرند.

استفاده از موتور‌های احتراق داخلی مانند موتور دیزل به عنوان نیروی محرکه‌ ماشین‌های آتش نشانی، گامی بزرگ و مؤثر در توسعه فرآیند اطفاء حریق در سراسر جهان بود.

تا زمان جنگ داخلی آمریکا در سال 1861، ایالات متحده اداره آتش نشانی دولتی نداشت و گروه‌های خصوصی برای سریع‌تر رسیدن به محل حادثه با یکدیگر رقابت می‌کردند. در این میان شرکت‌های بیمه به این سازمان‌ها پول پرداخت می‌کردند تا ساختمان‌های طرف قراردادشان را از آتش محفوظ بدارند. در حدود صد سال گروه های کوچکی از مردم در امریکا به این فکر افتادند که علل واقعی رویدادها را پیگیری نمایند.این تفکر طی صدسال منجر به ایجاد و معرفی انجمن ملی حفاظت از آتش (National Fire Protection Association) با مخفف NFPA یک سازمان غیرانتفاعی در آمریکا است که با ماموریت کاهش مرگ و میر، جراحت، خسارت مالی و اقتصادی ناشی از آتش سوزی، برق و خطرات مرتبط در سال 1896 تاسیس شده اس.اولین تغییر اساسی در سال 1904 رخ داد. که باعث گسترش اعضا از شرکت های بیمه به سایر اقشار گردید.

از سال 1905 تاکنون این انجمن در نیویورک مستقر است.

آتش نشانی در ایران

آتش نشانی در ایران قدمتی به اندازه تاریخ تمدن در این سرزمین دارد. در گذشته، برای مقابله با حریق از روش‌های سنتی مانند استفاده از آب، خاک و شن استفاده می‌شد. با این حال، با پیشرفت تکنولوژی و افزایش جمعیت شهرها، نیاز به یک سازمان آتش نشانی مدرن و مجهز احساس شد. اولین آتش نشانی رسمی در ایران در سال 1221 هجری شمسی در شهر تبریز تاسیس شد. این آتش نشانی توسط روس‌ها و با هدف حفاظت از کنسولگری و تاسیسات خود در تبریز ایجاد شد. در سال‌های بعد، با افزایش اهمیت حفظ امنیت و جلوگیری از خسارات ناشی از حریق، سازمان‌های آتش نشانی در سایر شهرهای ایران نیز تاسیس شدند. از جمله این شهرها می‌توان به تهران، اصفهان، مشهد و آبادان اشاره کرد.پس از تاسیس آتش نشانی در تبریز دو واحد آتش

نشانی رسمی به ترتیب در شهر‌های مسجد سلیمان و آبادان ایجاد شدند. علت تأسیس واحد آتش نشانی در این دو شهر، حفاظت از تأسیسات نفتی آن‌ها بود. پس از آن به سرعت پایگاه‌هایی در سراسر کشور به وجود آمد که به ترتیب زمانی شهر‌های تهران سال1303، قزوین سال 1303، اهواز سال 1304، بندر انزلی سال 1305 و رشت در سال 1305، اولین شهر‌هایی بودند که در آن‌ها پایگاه آتش نشانی احداث شد. اولین واحد آتش نشانی در تهران در سه راه امین حضور ایجاد شد که با گسترش آن به چهارراه حسن‌آباد منتقل شد. تا سال 1326 تعداد ایستگاه‌های آتش نشانی تهران به پنج مورد رسید و در حال حاضر بر اساس گزارش‌هایی برای مقابله با حریق و حوادث غیرمترقبه از ۱۳۵۷ تا ۱۳۷۹ بالغ بر ۸۰۰ هزار نفر از شهروندان تهرانی آموزش دیدند. این فرایند طی دو دهه اخیر نیز ادامه داشته‌است. . بر اساس گزارش‌های موجود تا سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۱۲۰ ایستگاه آتش‌نشانی با ماموریت‌های اطفاء حریق و امداد و نجات در تهران فعالیت دارد.

امروزه، سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی در ایران زیر نظر شهرداری‌ها فعالیت می‌کند و وظایف متعددی از جمله اطفاء حریق، امداد و نجات، پیشگیری از حریق و آموزش‌های ایمنی را بر عهده دارد.در ایران، هفتم مهرماه به عنوان روز ایمنی و آتش نشان نامگذاری شده است. در این روز، از زحمات و فداکاری‌های آتش نشانان تجلیل می‌شود و یاد و خاطره شهدای آتش نشان گرامی داشته می‌شود.

هدف  و وظایف ایستگاه های آتشنشانی چیست ؟

وظایف ایستگاه های آتش نشانی را می توان به طور کلی به دو دسته وظایف مربوط به اطفای حریق و وظایف مربوط به امداد و نجات تقسیم کرد. 

1. وظایف مربوط به اطفاء حریق

 به محض دریافت گزارش آتش سوزی نیروهای آتش نشانی در اسرع وقت به محل حادثه اعزام می شوند. آتش نشانان با استفاده از تجهیزات و وسایل آتش نشانی، از جمله ماشین های آتش نشانی، پمپ های آب، و خاموش کننده ها، آتش را خاموش می کنند. همچنین آتش نشانان با استفاده از تکنیک های مختلف، از جمله ایجاد موانع و خنک کردن محیط، از گسترش آتش به سایر مناطق جلوگیری می کنند. در هنگام آتش سوزی نجات اموال و دارایی های مردم  و جلوگیری از خسارات احتمالی از وظایف‌های دیگر آن‌ها است. 

2. وظایف مربوط به امداد و نجات

آتش نشانان در حوادث مختلف، از جمله آتش سوزی، تصادف، زلزله، و سیل، به نجات مصدومان و قربانیان می پردازند. آتش نشانان عزیز پس از نجات مصدومین، خدمات کمک های پزشکی اولیه را به آنها ارائه می دهند. در حوادث مربوط به مواد خطرناک و شیمیایی، با استفاده از تجهیزات و تکنیک های خاص، از انتشار و خطرات این مواد جلوگیری می کنند. آتش نشانان در مواقع اضطراری مختلف، از جمله گیر کردن در آسانسور، سقوط در چاه، و حمله حیوانات وحشی، به کمک افراد می شتابن تا آنها را از خطرات مصون نگه داشته باشند.

نویسنده محتوا:

مهندس محمد فرخ پور

اسفند 1403